Neurologija
Dr sci.med. Igor Meljnikov dečji i adultni neurohirurg
Obavlja sledeće preglede dece od rođenja do adolescentne dobi:
• prevremeno srastanje velike fontanele i razvoj kraniostenoze
• deformacija lobanje kod dece (diskranija)
• ubrzan ili usporen rast obima glave
• hidrocefalus i njegove komplikacije
• krvarenje u mozgu nakon rođenja
• urođene anomalije mozga
• cistične promene mozga (arahnoidalne ciste i ciste horoidnog pleksusa)
• encefalocele
• promene (tu promene) na kostima lobanje
• promene (tu promene) na koži poglavine: ateromi, lipomi, epidermoidne i dermoidne ciste
• urođene anomalije kičme i kičmene moždine – spinalni disrafizam: spina bifida, spinalna jamica, spinalni dermalni sinus.
• meningocela i meningomijelocela
• tethered-cord sindrom
• povrede glave i mozga (kraniocerebralna trauma)
• porođajne povrede glave (cephalhaemathoma, caput succedaneum, subkutani hematom skalpa)
• diskus hernije
• praćenje stanja nakon operativnog lečenja
• obrada i previjanje rana nakon operativnog lečenja ili povreda
Razumevanje psihomotornog razvoja i prirodnog toka rasta lobanje neophodan je pri planiranju lečenja, kao i u daljem toku praćenja pacijenata sa kraniostenozama.
Kosti lobanje rastu na suturama, a stimulans za njihov rast je rast mozga.
Mozak udvostručuje svoju veličinu u prvih 6 meseci, ponovo je duplira do kraja druge godine života.
Rast lobanje se završava okoštavanjem sutura.
Kraniosinostoza je prerano zatvaranje kranijalnih sutura-šavova, što dovodi do različitih deformacija oblika lobanje-diskranija, koje su prisutne već na rođenju a rast lobanje je ograničen preko zahvaćenih sutura. Pored deformacije oblika lobanje može biti ograničen i rast mozga, što dovodi do neurokognitivnih poremećaja.
Kraniostenoza je deformitet lobanje prouzrokovan kraniosinostozom
Kliničku sliku kraniostenoza određuje prisustvo intrakranijalne hipertenzije, zbog onemogućavanja normalnog rasta mozga, usporen psihomotorni razvoj kao i pridružene anomalije lica i orbita.
Dijagnoza
Pregledom se, pored diskranije, otkriva rano zatvaranje fontanela i prisustvo koštanog grebena duž sraslih sutura. U daljem algoritmu u preoperativnoj pripremi sledi CT pregled glave sa 3D rekonstrukcijom kostiju lobanje.
Lečenje
Terapija je isključivo hirurška. Time se omogućava normalan rast mozga, sprečava razvoj intrakranijalne hipertenzije i oštećenje vida i sluha, sprečava se mentalna zaostalost i koriguje estetski deformitet.
Nakon povreda glave i mozga (kraniocerebralna trauma) u razvojnom dobu po zastupljenosti sledi lečenje urođenih (kongenitalnih) anomalija.
Najčešće oboljenje ovog tipa jeste hidrocefalus, zatim razni oblici dizrafičnih malformacija kranijalnog i spinalnog dela neuralne ploče, Chiari malformacije, Dendi–Walker-ove ciste, kao i drugi vidovi arahnoidnih cističnih formacija i malformacija vaskularne mreže.
Uzimajući u obzir podatke iz literature zauzet je stav da kod dve trećine dece s kongenitalnim anomalijama operativno lečenje treba preduzeti u ranom novorođenačkom periodu i u skladu s tim ukazano je na potrebu egzaktnijeg prenatalnog skrininga radi prevencije rađanja dece s teškim kongenitalnim anomalijama.
Ultrazvuk glave i kičme
Ultrazvuk glave (mozga) kod beba je često primenjivana dijagnostička procedura jer se jednostavnim izvođenjem, kroz otvorenu veliku fontanelu, može dobiti mnoštvo informacija o izgledu, građi i veličini različitih moždanih struktura, zatim prikaz anomalija razvoja mozga, upalnih procesa, tumora mozga, znakova povišenog intrakranijalnog pritiska, raznih krvarenja i hipoksično-ishemičnih promena u mozgu.
Ultrazvuk kičme (kičmene moždine) kod novorođenčeta je ključni pregled u ranom otkrivanju i evaluaciji okultnog spinalnog disrafizma. Sondom visoke frekvencije, kvalitet prikaza spinalnog kanala ultrazvukom korelira sa slikom koja se dobija magnetnom rezonancom. U odnosu na magnetnu rezonancu (MRI) ultrazvuk ima više prednosti: sedacija ili opšta anestezija pacijenta nije potrebna, tehnički pregled je lako uraditi i vremenski znatno kraće traje.
Neophodni pregledi se vrše već u prvim danima života. Kontrolni pregledi se rade po potrebi, onoliko često koliko je neophodno pratiti menjanje (evoluciju) promena.
