Rak pluća je maligna bolest koja primarno počinje u plućima, kad se javljaju mikronodularne promene na plućima a posle može metastazirati i okolne lifmne žlezde i organe. Rak pluća je jedan od najčešćih i najsmrtonosnijih oblika karcinoma, sa visokim stopama smrtnosti, ALI uz ranu dijagnozu i odgovarajući terapiju, mogućnosti za uspešno lečenje postoje i jako su velike.
Adenokarcinom pluća je najčešći oblik raka pluća kod nepušača i najčešći oblik kod žena.
Skvamocelularni karcinom je drugi najčešći oblik karcinoma pluća obično se javlja u centralnim delovima pluća i često je povezan sa pušenjem.
Uzroci i faktori rizika
Karcinom pluća može nastati usled izloženosti mnogim faktorima rizika, koji mogu naneti štetu organizmu i da budu uzroci karcinom pluća.
- Pušenje – pušenje cigareta je glavni uzrok raka pluća (oko 85% svih slučajeva). Dim cigarete sadrži mnoge kancerogene supstance.
- Zagađeni vazduh – dugi period izlaganja zagađenju vazduha, uključujući industrijski dim, saobraćajni zagađivači i rad u zagađenim sredinama, povećavaju rizik od raka pluća.
- Rad sa kancerogenim materijama – osobe koje rade u industrijama gde su izložene kancerogenim materijama, kao što su azbest, radon, arsen i nikl, imaju veći rizik od razvoja raka pluća.
- Genetika – porodična istorija raka pluća može biti jedan od potencijalnih faktora koji utiče da li će osoba imati karcinom.. Osobe koje imaju bliskog srodnika sa rakom pluća mogu biti sklonije razvoju ove bolesti.
- Prethodne plućne bolesti – osobe sa hroničnim plućnim bolestima kao što su hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP) ili tuberkuloza imaju veći rizik od raka pluća.
Rak pluća simptomi
Tumor pluća može u početku da ne izaziva nikakve simptome ili može da ih izazove tek kada se bolest proširi, kad je već kasno za adekvatno lečenje. Simptomi raka pluća se razlikuju u zavisnosti od vrste raka pluća i stadijuma bolesti, ali najčešći simptomi bolesti uključuju
- Kašalj – uporan kašalj koji ne prestaje ili se pogoršava. Kašalj može postati produktivan, s iskašljavanjem krvi ili sluzi.
- Bol u grudima – bolovi u grudima, mogu biti stalni ili se pogoršavaju sa dubokim udahom ili kašljom
- Dispneja (otežano disanje)
- Hemoptiza (iskašljavanje krvi) – često je znak da je tumor narastao ili zahvatio krvne sudove u plućima – dosta često se javljaju pacijenti prvi put lekaru nakon iskašljavanju krvi, a tada je već kasno za adekvatnu terapiju
- Gubitak težine i apetita – gubitak težine i apetita bez nekog razloga, umor i uopštena slabost organizma mogu biti povezani sa rakom pluća
- Ponavljajući infekcije pluća – rak pluća može uzrokovati ponovne respiratorne infekcije, kao što su bronhitis ili upala pluća
Dijagnoza
Dijagnoza karcinoma pluća se postavlja kombinacijom kliničkih ispitivanja, radioloških snimaka i histopatoloških analiza.
- Fizikalni pregled i porodična anamneza
- Krvne analize – povišen CRP
- RTG snimak pluća – jedan od prvih dijagnostičkih procedura na kojem se dobija uvid u oblik tumora
- CT skener – dobija se precizniji snimak od RTG snimka, koji može detaljnije prikazati veličinu, oblik i lokalizaciju tumora. Takođe, CT može pomoći u proceni proširenosti raka i dobija se 3D prikaz tumora.
- Bronhoskopija – dijagnostička metoda gde se pomoću fleksibilne cevi sa kamerom (bronhoskopom) pregledaju disajni putevi i uzimaju uzorci tkiva (biopsija) za analizu. Ovo je često ključno za potvrdu dijagnoze i tipa raka.
- Biopsija – uzimanje uzorka tumorskog tkiva, bilo kroz bronhoskopiju, iglu ili tokom hirurške operacije, kako bi se tačno odredila vrsta raka i stadijum bolesti.
- PET skener (Pozitronska emisijska tomografija) koristi se za procenu proširenosti raka na druge delove tela, što je korisno za određivanje stadijuma bolesti.
Kako pobediti rak pluća
Lečenje karcinoma pluća zavisi od tipa karcinoma, stadijuma bolesti, opšteg zdravstvenog stanja pacijenta i drugih faktora. Glavne opcije lečenja uključuju:
- Hirurgija – hirurški zahvat – u ranim stadijumima raka, kada je tumor lokalizovan, može biti izvedena operacija da se ukloni deo ili celo plućno krilo (lobektomija ili pneumonectomija).
- Hemoterapija – najviše se koristi u naprednim stadijumima, kada već rak nije operabilan, hemoterapija može uništiti kancerogene ćelije ili usporiti njihov rast.
- Radioterapija – zračenje se koristi da uništi kancerogene ćelije ili smanji veličinu tumora pre operacije ili kao dodatni tretman.
- Imunoterapija – jedan od najnovijih metoda terapije, koji stimulišu imunološki sistem da prepozna i napadne kancerogene ćelije. Ova terapija može biti efikasna kod određenih tipova raka pluća.
- Palijativna nega – u terminalnim stadijumima raka pluća, cilj lečenja je ublažavanje simptoma i poboljšanje kvaliteta života, a palijativna nega tome služi
Prevencija
Najvažnija preventivna strategija za rak pluća je prestanak pušenja i rani skrining pluća, da bi se otkrile promene ako postoje, što ranije moguće. Takođe, smanjenje izloženosti zagađenju, hemikalijama i radonu, kao i redovne provere u riziku od raka, mogu pomoći u prevenciji bolesti.
U slučaju da Vama ili nekom u Vašoj porodici, je potreban pregled kod pulmologa – onkologa, slobodno zakažite ovde.
Kod nas postoji mogućnost i da se uradi RTG snimanje pluća.
Poliklinika ORTO MD
SPECIJALISTIČKA ORDINACIJA ZA ORTOPEDIJU
Futoška 117,
21000, Novi Sad,
Telefon: +381 (21) 382 20 93
Email: ortopedijamd@gmail.com
