Karpalni sindrom šake
Sindrom karpalnog kanala (engl. Carpal tunnel syndrome – CTS) je oboljenje nerva uzrokovana kompresijom n. medianus-a na svom putu ka šaci i predstavlja najčešću kompresivnu neuropatiju, sa zastupljenošću od čak 90% u odnosu na ostale neuropatije.
Uzroci nastanka
Najčešči uzročnici sindroma karpalnog kanala, pored genske predispozicije, su ponavljajući pokreti zgloba ručja, zatim gojaznost, autoimune bolesti, kao i trudnoća. Tipična radna mesta sa rizikom od nastanka ove bolesti su ona koja podrazumevaju dugotrajan rad na tastaturi, radna mesta gde je prisutna ekstenzivna vibracija (gradilišta), i bilo koji radni zadaci koji zahtevaju ponavljajuće pokrete u zglobu ručja.
CTS nastaje kombinacijom kompresije i trakcije na nerv. Kompresivni mehanizam oslikava se u povećanom pritisku u karpalnom kanalu, koji je uzrokuje smanjenu lokalnu vensku drenažu, što za posledicu ima otok i kompromitovanu mikrocirkulaciju n. medianus-a. Otežana mikrocirkulacija u živcu dalje uzrokuje nastanak upalnog procesa u okolnom tkivu, kao i propadanje samog živca. Trakciona komponenta u nastanku CTS-a ima ulogu u daljem oštećenju živca repetitivnim pokretima zgloba ručja. Dodatno, okolne tetive pregibača šake mogu da se upale, što dalje doprinosi oštećenju živca.
Simptomi i dijagnoza
Rani simptomi CTS-a uključuju:
- Bol, trnjenje i mravljanje u inervacionom području zahvaćenog živca (palac, kažiprst, srednji i spoljašnja polovina domalog prsta, kao i spoljašnje 2/3 prednje strane šake). Bol dalje može da zrači ka podlaktici zahvaćene ruke.
- Progresijom bolesti, ukoliko se uzrok ne otkloni, javlja se slabost mišiča inervisanih pomenutim živcem, praćena slabom koordinacijom prstiju kao i atrofijom mišića spoljašnje strane šake.
U ranoj fazi, simptomi se najčešće javljaju uveče, mada progresijom bolesti oni postaju prisutni i tokom dana, često tokom pojedinih aktivnosti poput crtanja i kucanja na tastaturi, a u najtežim slučajevima, simptomi su konstantni.
Fizikalni pregled je često prvi dijagnostički metod koji postavlja sumnju da se radi o sindromu karpalnog tunela, međutim, metoda izbora za dijagnostiku CTS-a jeste elektromioneurografija (EMNG) koja pokazuje smanjene brzine sprovođenja impulsa kroz nerv. Pored EMNG-a, u dijagnostici se koriste i radiološke metode poput ultrazvuka i RTG-a.
Lečenje - narodni lek za karpalni sindrom
U ranoj fazi bolesti preporučuje se konzervativna terapija uz savete kako modifikovati životne aktivnosti tako da živac ne trpi toliki pritisak i trakciju. Pacijentu se takođe može propisati noćna imobilizacija. Za terapiju bola, mogu se propisati lakši analgetici (ibuprofen, paracetamol…), a ponekad i kortikosteroidi. Ukoliko konzvervativna terapija nije bila uspešna, ili je bolest dijagnostikovana u odmakloj fazi, invazivni pristup lečenju je metoda izbora i ogleda se u hirurškoj dekompresiji nerva.
Narodni lekovi za karpalni sindrom mogu pomoći u ublažavanju simptoma, iako ne mogu izlečiti sam uzrok problema. Jedan od najčešćih prirodnih načina ublažavanja tegoba jeste potapanje ruku u mlaku vodu sa gorkom solju (magnezijum-sulfat), što može smanjiti upalu i bol. Takođe, masaža zapešća i ruke toplim uljima poput maslinovog ili ricinusovog ulja, uz blagu stimulaciju cirkulacije, može doneti olakšanje. Oblozi od rendanog đumbira ili kurkume (koji imaju protivupalna svojstva) povremeno se koriste u narodnoj medicini. Ipak, važno je napomenuti da se trudnice pre korišćenja bilo kakvih prirodnih preparata uvek posavetuju sa lekarom, kako bi se izbegle moguće kontraindikacije.
Karpalni tunel operacija
Operacija karpalnog tunela, poznata kao dekompresija karpalnog tunela, izvodi se kako bi se oslobodio pritisak na medijalni nerv koji prolazi kroz karpalni kanal u zapešću. Tokom zahvata hirurg preseče poprečni karpalni ligament koji pritiska nerv, čime se ublažavaju simptomi poput bola, trnjenja i slabosti u ruci i prstima. Operacija se može izvesti klasičnom (otvorenom) tehnikom ili endoskopski (manje invazivno), a najčešće se obavlja u lokalnoj anesteziji i traje oko 15–30 minuta. Oporavak zavisi od težine simptoma i vrste operacije, ali većina pacijenata oseća značajno olakšanje već u prvih nekoliko nedelja. Potpuni oporavak funkcije šake može potrajati nekoliko meseci, naročito ako su simptomi trajali dugo pre intervencije.
Vežbe za ruke
Kod karpalnog sindroma preporučuje se redovno izvođenje vežbi kako bi se poboljšala pokretljivost zgloba i smanjili simptomi. Neki od primera vežbi su istezanje ručnog zgloba, “molilačka” poza (prayer stretch), vežbe stiskanja i otvaranja šake, rotacije zgloba i širenje prstiju uz otpor gumice.
Karpalni sindrom u trudnoći
Karpalni sindrom u trudnoći je česta pojava, naročito u drugom i trećem tromesečju, i javlja se usled zadržavanja tečnosti koje dovodi do pritiska na mediani nerv u karpalnom kanalu šake. Simptomi uključuju utrnulost, trnjenje, bol i slabost u prstima i šaci, a najčešće su izraženi tokom noći ili ujutru. Ovo stanje obično pogađa dominantnu ruku, ali može biti prisutno i u obe. Iako je neprijatno, u većini slučajeva simptomi nestaju nakon porođaja bez potrebe za invazivnim lečenjem.
Lečenje karpalnog sindroma u trudnoći fokusira se na ublažavanje simptoma, jer se operativni zahvati uglavnom izbegavaju dok traje trudnoća. Prvi korak je nošenje udlaga (ortoza) za ručni zglob, naročito noću, kako bi se ruka držala u neutralnom položaju i smanjio pritisak na nerv. Takođe, preporučuje se odmor ruke, izbegavanje ponavljajućih pokreta i eventualno primena hladnih obloga kako bi se smanjilo oticanje. U nekim slučajevima, lekar može preporučiti blage analgetike ili lokalne injekcije kortikosteroida, ali se to koristi samo kada su simptomi izraženi i pod strogim nadzorom
Poliklinika ORTO MD
SPECIJALISTIČKA ORDINACIJA ZA ORTOPEDIJU
Futoška 117,
21000, Novi Sad,
Telefon: +381 (21) 382 20 93
Email: ortopedijamd@gmail.com
